بسم الله الرحمن الرحیم

فاتحه: (آغازگر وگشاینده)

«فاتحه» ازریشه «فتح» وبه معنی «گشاینده» و«آغازکننده» است. ازآنرو که قرآن با این سوره آغاز می شود، آن را «فاتحة الکتاب» به معنی «آغازگر کتاب خدا» نامگذاری کرده اند.

نام دیگر آن «حمد» است، حمد به معنای سپاس وستایش دربرابر عمل زیبایی است که کسی به اختیار خویش انجام می دهد.چون تمامی نعمت ها ازخداست وهمه خلقت وزیبابب های آفرینش ازاوست، در این سوره خداوند مورد ستایش وحمد قرار گرفته است.(1)

نام دیگر این سوره«ام الکتاب» است،یعنی مادر کتاب. گویا این سوره تمامی مفاهیم قرآن را به صورت خلاصه وفشرده درخود جمع کرده وچکیده قرآن است.

در روایتی از حضرت علی امیرالمؤمنین(ع) آمده است که از رسول خدا شنیدم:

«خدای تعالی فرمود:«فاتحة الکتاب» را بین خودم وبنده ام تقسیم کردم.نصفش برای من ونصفش برای بنده ی من است؛ وبنده ام آنچه {دراین سوره} درخواست می کند به او میدهم.»

هنگامی که می گوید:«بسم الله الرحمن الرحیم» خداوند عزوجل می فرماید:« بنده ام با نام من آغاز کرد، پس برمن است که کارهای اورا به انجام برسانم واحوالش را مبارک گردانم.»

وچون می گوید:« الحمد لله رب العالمین» پروردگار متعال می فرماید:«بنده من مرا حمد گفت،واقرار کرد که نعمت هایی که از آن بهره مند است،از سوی من است، وبلاهایی که از او دور شده ازلطف واحسان من است،من شما {فرشتگان} راگواه میگیرم که نعمت های آخرت را نیز برنعمت های دنیای او اضافه کنم وبلاهای آخرت را ازاو دور کنم همانطور که بلاهای دنیا را از او دور کردم.»

وآنگاه که می گوید:« الرحمن الرحیم» خدای عزوجل می فرماید:« بنده ام شهادت داد که من رحمن ورحیم هستم، من نیز شمارا شاهد می گیرم که بهره اورا از نعمت ورحمت خودفراوان ساخته، نصیبش را از عطای خود بسیار گردانم.»

وچون می گوید:« مالک یوم الدین» خدای تعالی می فرماید:« شاهد باشید همانطور که بنده ام اعتراف کرد که من مالک روز جزاهستم، روزحساب حسابش را آسان گردانم، ونیکی هایش را قبول کرده وازگناهانش درگذرم.»

وقتی می گوید:«ایاک نعبد» خدای عزوجل می فرماید:« بنده ام راست گفت، وهمانا تنها مراعبادت کرد.شما{فرشتگان} راگواه می گیرم که قطعا دربرابر عبادتش پاداشی دهم که هرکس که درعبادت راه مخالف اورا رفته به حال اورشک برد.»

وآنگاه که می گوید:«وایاک نستعین» خدای تعالی می فرماید:«بنده ام تنها ازمن یاری خواست وبه سوی من پناهنده شد. من نیز شمارا شاهد میگیرم که اورا قطعا درکارش کمک کنم وحتما در سختی ها به فریادش رسم ویقیناً درگرفتاری ها دستش رابگیرم ویاری اش کنم.»

وچون میگوید:« اهدنا الصراط المستقیم...»تا آخر سوره، خدای عزوجل می فرماید:« دعای بنده ام برآورده است ودرخواستش پذیرفته.همانا آنچه رادرخواست کرد،اجابت کردم وآنچه راآرزو داشت به او عطاکردم وازآنچه بیم داشت ایمنش گردانیدم.»(2)

رسول خدا(ص) می فرمایند: هرکس سوره ی حمد را قرائت کند، خداوند متعال به عددهر آیه که ازآسمان نازل شده است، به او ثواب وپاداش عنایت می فرماید.(3)

ازامام صادق(ع) روایت شده هرگاه برپیامبر(ص) کسالتی عارض می شد ویادچار چشم زخم ونظری می گشت ویاسردردی می گرفت دست هایش راباز می کرد(به حالت قنوت) وسوره ی «حمد» و«معوذتین» (سوره ناس وفلق) را قرائت میکرد وبعدبا دستش روی مبارک را مسح می کرد وپس ازآن، آنچه که( بر وجود مقدسش) عارض شده بود رفع می شد.(4)

پروردگارا ترا حمد وثنای گویم تا به همراه نیک بختان روی نیک بختی بینم ودرشمار دوستان تو درآیم وباشهدائی که در راه رضای تو بخاک وخون غلطیده اند همسایه وهمخانه باشم.

پروردگارا به درگاه توپناه می آورم وتونیز پناهم بخش تا موجودی آزمند وخویشتن دوست نباشم.

به امید ظهورمولایمان که صدالبته نزدیک است.....

اللهم عجل لولیک الفرج...

امظا.

پی نوشتها:

1.تفسیرالمیزان ج1ص30و31

2.عیون اخبار الرضا ص234

3.الخصال ج2 ص355

4.جامع الاخبار ص122